Wobbe

"Fijfensestich jaar leden gong myn fader met honderden andere Liwadder kienders naar de Prinsetún foar de koaninginnedachobade, uut folle bust songen se:
Frysk bloed tsjoch op!
Ik moat sa noadich pisje,
It wetter stiet my oan 'e knibbels ta
It moat d'r út as sil't in daalder kostje,
Sa'n hege wetterstân kenne wy net ha.
Suster, o suster, helje my de pot
Oars dan knapt my de blaas kapohohohohot.."

Sheeran

Vanochtend zag ik een interview met Ed Sheeran (foto), een twintigjarige Engelse singer/songwriter. Hij heeft rood haar - ginger zeggen de Britten - en zijn platenmaatschappij gaf hem de onwijze raad dit te verven. Meteen moest ik denken aan het liedje 'Prejudice' van Tim Minchin dat ik eergister op dit blog zette. Want wat is dat voor waanzin? Wat is er tegen roodharigen? Ed heeft zijn haar dus niet geverfd. Maar er is wel iets bijzonders aan de hand met zijn nieuwe hit, want we zien niet hem in de opname, maar een acteur, zoon van dove ouders, die in hun taal de tekst van Sheerans 'You need me, I don't need you' vertaald.

Taptoe

In de veronderstelling dat de heer Ozenfant doedelzakklanken van het voorvaderlijk erf wel zou kunnen waarderen had ik gisteravond om half acht de televisie op BBC1 gezet, waar hoogtepunten The Royal Edinburgh Military Tattoo werden uitgezonden, maar meneer moest zo nodig weer aan de blaf en rende naar de keuken omdat vermoedelijk een kat zich op een dichtbijzijnd erf voortbewoog. Na deze arbeid vlijde hij zich voldaan op de bank, sloot zijn ogen en verloochende hij zijn Schotse komaf. Na een Braziliaanse marineband, tot mijn verbazing ook met doedelzakken, maar dat schijnt iets te maken te hebben met het feit dat de marine daar in de negentiende eeuw te water is gelaten door een Schot, verschenen Nederlandse miltaire wielrijders in beeld, op dat moment wist ik dat de heer Ozenfants interesse volledig verloren was, want hij haat fietsen, zodra ik probeer hem in de mand achter op de tandem de hijsen, verstijft hij. De eerste keer dat hij zo werd vervoerd, sprong hij bij terugkeer in de straat uit de mand en eindigde in een wonderlijke houding hangend naast het achterwiel.

Venezuelaanse llanero

Het eerste ogenblik, wanneer het danspaar in beeld komt en je de muzikanten nog niet ziet, denk je dat dat er iets mis met het geluid: een ritmische, lage toon bromt lijkt de muziek te verstoren. Maar wanneer je de musici van de Venuzuelase Conjunto Llanero Caribabare de Villanueva Casanare ziet wordt een en ander duidelijk, een van de begeleidingsinstrumenten is een, wat wij een rommelpot noemen. Hier horen we de rommelpot in traditionele Vlaamse muziek.

International

Englebert aan Den Haags Theresiastraat was voor de oorlog niet alleen importeur van Nash, maar ook van International en het bijzondere van bovenstaande voorzijde van een folder is dat hij specifiek voor Nederland gemaakt is, meestal werden buitenlandse folders alleen maar in het Nederlands vertaald. De afgebeelde International van het model B-3 of B-4 had een zescylinderkopklepmotor met een inhoud van 3480 of 3720cc. Het zou aardig zijn om te achterhalen wie de buscarrosserie gebouwd heeft.

Comedy Prom

De Britten hebben een traditie op het gebied van de mengeling van 'klassieke' muziek en humor, toch werd gisteravond voor de allereerste keer de procedure toegepast in een Proms-concert. Als presentator was gekozen voor Tim Minchin (foto), een Australiër met een conservatoriumdiploma in hedendaagse muziek op zak, die zich ontwikkeld heeft tot een fantastische komiek. 'Prejudice' is een liedje van hem, waarin hij op exact dezelfde manier de draak steekt met vooroordelen als Randy Newman dat doet in 'Short People'. Een ander hoogtepunt was het optreden van de menselijke beatbox Beardyman, die zijn repertoire ietwat had aangepast en o.a. Pachelbels Canon uitvoerde en vervolgens aan de slag ging met een aantal leden van het BBC Concert Orchestra.

Jakez

Alan Cochevelou maakte ooit deel uit van een Bretoens doedelzakensemble. Hij speelde daarnaast harp en daarmee veroverde hij de wereldpodia onder de naam Alan Stivell. In datzelfde ensemble zaten de ouders van Jakez François, die niet alleen harp speelt, maar ook harpen bouwt. Hier is Jakez in 'Slides Blues'.

Grand Sport

In 1965 won France Gall met 'Poupée de cire, poupée de son' (geschreven door Serge Gainsbourg) het Europees Songfestival. Kort daarop maakte de Duitse regisseur Truck Branss (1926 - 2005) een programma rond haar in Saarbrücken. Hij was destijds een fameus televisieregisseur en ik reisde naar Saarbrücken om hem te interviewen. Op zeker ogenblik stond ik buiten de studio, toen deze Lorraine-Dietrich Le Mans Grand Sport uit 1928 (let op de dubbele ontsteking), klaarblijkelijk onderweg om reclame te maken voor het Franse sigarettenmerk 'Gauloises' arriveerde en hoewel ik er geen meter in gereden heb, liet ik me de kans niet ontnemen even achter het stuur plaats te nemen. Bij terugkeer kreeg ik de vraag wie die dame naast me toch wel was? Ik had en heb geen idee: de auto vond en vind ik vele malen interessanter. Lorraine-Dietrich won in 1925 de 24 uur van Le Mans.

Packard

Je hoefde als Amerikaan in 1930 niet tevreden te zijn met een standaard-Packardcarrosserie, je kon er door een van de vele carrosseriefirma's iets speciaals op laten zetten, keuze genoeg: Baker-Raulang, Brewster, Brunn, Derham, Dietrich, Fleetwood, Holbrook, Judkins, Kirchhoff, La Grande, Le Baron, Locke, Merrimac, Murphy, Rollston, Walker, Waterhouse, Weymann-American, Willoughby en Wolfington en waarschijnlijk vergeet ik er nog wel een paar. Ontegenzeggelijk werden eind jaren twintig, begin jaren dertig de mooiste Amerikaanse auto's gebouwd door genoemde carrosseriebedrijven. De rijkdom die het allemaal mogelijk maakte verdampte gedurende de jaren dertig en de meeste autofabrieken bouwden naast hun extravagante modellen goedkopere auto's, zoals afgebeelde Packards uit 1937.

Het moeten er meer zijn

Eerst had, je jaren geleden, Quaddafi, die westerse instrumenten, voornamelijk gitaren om de in zijn ogen vervloekte rockmuziek uit te bannen, in brand liet steken, daarna had je Khaddafi, die niet alleen eigen terroristen van een opleiding voorzag, maar ook die in andere landen steunde en naarstig op zoek was naar eigen 'weapons of mass destruction', die wapens werden vervolgens door Gaddafi afgezworen, waarna hij letterlijk en figuurlijk omhelsd werd door Blair, Berlusconi en nog een aantal westerse leiders, en nu is er Kadhafi, de vervloekte dictator. Zou het van de spelling van mans naam afhangen, hoe je tegen hem aan moet kijken?

Ellington

Schitterende inleiding, waarin hij zelfs Marshall McLuhan noemt, van Duke Ellington tot zijn 'Chinoiserie'. (foto rechts: Ellington, foto links: McLuhan)

Waar?

Foto met heren in rood shirt waarop 'bike instructor' genomen in Salt Lake City? In El Paso? In Hartford? In Cleveland?

Nee, een paar uur geleden in Utrecht!
(fietsinstructeur klinkt voor de politie daar ook zo gewoontjes)

Willys

Noem de naam Willys en iedereen die wat van auto's weet zegt 'Jeep'. Maar dat is een geschiedenisboek in het midden openslaan, want het verhaal begint in 1907 toen John North Willys een autodealer in Elmira (New York) de Standard Wheel Co. in Terre Haure (Indiana) overnam. In de jaren dertig had de fabriek het moeilijk om het hoofd boven water te houden, maar door zich op een model te concentreren, de '77', een viercylinder zijklepper met een 2,2 liter inhoud, lukte het. Het was destijds de goedkoopste Amerikaan, hij kostte $450,-. De '77' is ogenblikkelijk herkenbaar door de in de spatborden geplaatste koplampen.

Oplossing

Niet verwonderlijk dat er niet veel nieuws onder de zon was in het aanbod van de Britse automobielindustrie vlak na de Tweede Wereldoorlog, de meeste fabrieken waren volledig ingeschakeld geweest bij de oorlogsproduktie en niet alleen van vrachtwagens, maar bijvoorbeeld ook van vliegtuigen.

Toch verscheen er in 1946 een opvallende auto uit onverwachte hoek: de Jowett 'Javelin' (opgave 2), ruimte voor zes personen, aluminiumviercylinderboxermotor met een inhoud van 1486cc, twee Zenithcarburateurs, radiateur achter de motor en stuurversnelling.

Het jaar weet ik niet meer, het moet eind jaren zestig, begin jaren zeventig geweest zijn, maar op het moment dat ik bij het technische museum in Helsingør arriveerde, kwam ook een aantal 'Javelins' de parkeerplaats op, dat was bijzonder, want zo heel vaak had ik de 'Javelin' niet gezien.

Binnen werd me de komst van het Javelingilde duidelijk want daar stond een Sommer S1 (opgave 1), een door de Deense Jowettimporteur Erik Sommer op basis van de 'Javelin' gebouwde auto.

Opgave 2

Bovenstaande auto heeft alles te maken met de opgave van gister en het merk is heel wat eenvoudiger te achterhalen.

'Pseudokrijgers'

Vanochtend heb ik - ijdelheid der ijdelheden - mijzelf gegoogeld en er blijkt een enorm verschil tussen wimbloemendaal en Wim Bloemendaal, de eerste haalt 5970, de laatste 2.020.000 keren het web. Gelukkig staat dit blog beide keren bovenaan met een recent geplaatst bericht. Ik blijk ook met een uiterst gebrekkig - onvolledig en foutief - lemma in Wikipedia een plaatsje te hebben. Daaruit blijkt dat het nog altijd verstandig is, behalve het internet, ook boeken te raadplegen en wanneer ik bijvoorbeeld over auto's schrijf ligt de grond rond mijn stoel dan ook bezaaid met informatie in druk.

Oorlog is lijden, oorlog heeft mijn jeugd verpest. Daarom begrijp ik niets van mensen die oorlogje spelen in zogenaamde re-enactment groups. In 2009 schreef ik over een aantal figuren die op de autovrije zondag dat jaar op oudere rijwielen door Amsterdam trokken en poseerden als verzetsstrijders. Nu weet ik daar iets van: mijn beide ouders zaten in het verzet, bovendien heb ik in mijn journalistieke carriere een aantal verzetsmensen, onder wie Piet Oberman, geinterviewd.
In mei van dit jaar ontdekten de 'pseudoverzetsstijders' dat ik anderhalf jaar eerder mijn staf gebroken had over hun optreden: een als koerierster 'verklede' dame had zich voor het Anne Frankhuis opgesteld. Smakelozer kan nauwelijks. De 'pseudoverzetsstrijders' onstaken anderhalf jaar later na lezing van mijn blog in woede en niet alleen zij, ook een tweetal 'pseudomofjes' werd boos: een van hen schrijft trots dat de broer van zijn oma dienst deed in Nederland in de Duitse Wehrmacht. Misschien heeft die broer van zijn oma mijn oma wel in een wagon naar Auschwitz getrapt? Of anders mijn opa of een van mijn ooms en tantes, die dezelfde weg zijn gegaan? Een negentienjarige 're-enactmentkrijger' noemt mij een leunstoel-criticaster. Was ik dat maar. Dan was ik in juli 1940 niet aan de hand van mijn vader die de ellende zag aankomen, samen met moeder en zusje uit Amsterdam vertrokken en had ik een 'normale' jeugd gehad.

Noy

Noy Alooshe, inmiddels verantwoordelijk voor een drietal vrolijke werkjes, waarin respectievelijk Bibi Netanyahu , Silvio Berlusconi en Muammar Gaddafi belachelijk worden gemaakt.

Opgave

Ter verhoging van de zelfwerkzaamheid van de lezers van dit blog, vandaag een opgave: v.l.n.r. nog net zichtbaar het spatbord van een Chevrolet 1937, een ......, een Citroën Traction Avant 11 en een Volkswagen. Maar welk merk moet op de puntjes worden ingevuld?

Oldsmobile

Oldsmobile 1938

Iedereen herinnert zich Oldsmobile, de laatste auto van dat merk werd dan ook pas op 29 april 2004 gebouwd. Maar over dertig, veertig jaar is dat anders, dan zegt Oldsmobile alleen nog maar geinteresseerden wat. Ik merk dat met mijn Panhard. Regelmatig moet ik uitleggen dat het een door een Franse fabriek gebouwde auto is.

Oldsmobile werd in 1897 opgericht door Ransom E. Olds, die later, na problemen met aandeelhouders, de firma verliet en R.E.O. startte. Maar in de eerste jaren van de vorige eeuw was Olds met zijn "Curved Dash", de eerste Amerikaanse fabrikant die, anders dan vaak beweerd wordt, auto's aan de lopende band bouwde. De Oldsmobile was zelfs zo populair dat er een liedje over werd geschreven, dat in 1909 in de uitvoering van Bill Murray op de plaat verscheen. In de jaren dertig maakten de gebroeders Fleischer met hetzelfde melodietje dit reclametekenfilmpje voor Oldsmobile.

Oldsmobile Curved Dash

Overeenkomst

Wat is de overeenkomst tussen deze beer

en deze auto?

Alle twee zijn genoemd naar de Amerikaanse president Theodore Roosevelt (1901 -1909).
Theodore, bijnaam Teddy, was met een aantal vrienden op zwarteberenjacht* in november 1902, er was al een aantal beren geschoten, maar klaarblijkelijk had de president zelf nog geen gedood. Na een klopjacht met honden werd een beer door Teddy's vrienden in het nauw gedreven, aan een boom gebonden en met knuppels bewerkt, waarop de president werd uitgenodigd de beer af te knallen. Dat weigerde hij, maar hij gaf opdracht de beer uit zijn leiden te verlossen. Het incident leidde tot een cartoon in The Washington Post, de tekening op zijn beurt was de inspiratiebron voor Morris Michtom om een nieuw stuk speelgoed te maken dat hij afficheerde met de naam "Teddy's Bear". Vervolgens verscheen in 1907 de "Teddy Bear Two-Step", die wij kennen onder de naam "Teddy Bear's Picnic" en in de vroege jaren dertig werd voorzien van een tekst.
Het automerk "Roosevelt" werd op nieuwjaarsdag 1929 geintroduceerd en was een submerk van Marmon, het was destijds de goedkoopste auto met een achtinlijnmotor in de Verenigde Staten. Het radiateurembleem was een portret van de vroegere president, dat overigens al in 1930 al weer werd verwijderd toen de auto Marmon-Roosevelt ging heten. Begin 1931 verdween het merk helemaal.
*Meer over zwarte beren hier.

All in the family

Legendarische serie: "All in the family" met Archie (Caroll O'Connor 1924 -2001) en Edith (Jean Stapleton 1924 - ) Bunker. De afleveringen begonnen zo.

De tekst van het openingslied luidde als volgt:

"Boy, the way Glenn Miller played. Songs that made the Hit Parade. Guys like us, we had it made. Those were the days! Didn't need no welfare state. Everybody pulled his weight. Gee, our old La Salle ran great. Those were the days! And you knew where you were then! Girls were girls and men were men. Mister, we could use a man like Herbert Hoover again. People seemed to be content. Fifty dollars paid the rent. Freaks were in a circus tent. Those were the days! Take a little Sunday spin, go to watch the Dodgers win. Have yourself a dandy day that cost you under a fin. Hair was short and skirts were long. Kate Smith really sold a song. I don't know just what went wrong! Those Were the Days!"

Maar wat is in hemelsnaam een La Salle? Het is een automerk dat sinds 1940 niet meer bestaat en het maar dertien jaar heeft volgehouden. In 1927 gelanceerd als kleiner en goedkoper submerk van Cadillac met een vijfliterzijklepper-V8, in 1929 (zie foto's) werd de motor een tikkeltje groter en datzelfde gebeurde opnieuw in 1930, maar in 1934 kreeg de auto een acht-in-lijnmotor uit de Oldsmobiles. In 1937 kwam de V8 terug, maar de carrosserie werd gedeeld met de duurdere Oldsmobiles en Buicks. Toen de Cadillacs aan het eind van de jaren dertig goedkoper werden was er voor La Salle geen plaats meer. In 1940 kostte een goedkope Cadillac namelijk $1752 en een La Salle $1446.

Denemarken 4

De andere Deense grootverzamelaar die ik destijds ontmoette was 'blikkenslager' (loodgieter) in Ringe op Funen en hij had een hele collectie voor- en naoorlogse Cadillacs. Hij vroeg me om in ons land rondschouw te doen en ik vond zowaar twee wagens die als volgwagens bij begrafenissen dienst hadden gedaan. Hij kwam ze halen, maar het starten van de al geruime tijd stilstaande auto's ging niet van een leien dakje, want de vlammen schoten uit een van de carburateurs. In zijn verzameling bevond zich bovenstaande Cadillac uit 1933 die behoord had tot het wagenpark van het Deense koninklijk huis.

Cadillac 1940

Naoorlogse Cadillacs

Denemarken 3

Natuurlijk had je in Denemarken ook verzamelaars van oude automobielen. Ik ontmoette er ooit drie, twee ervan gingen wel heel ver: hun erf was geheel gevuld met oude Amerikanen, sommige in verregaande staat van ontbinding, zoals als bovenstaande AA-Ford, maar dat was dan ook een lijkwagen.

Er vlakbij stond onderstaande in goede staat ogende 1938 Ford coupe.

Maar het pronkstuk in de verzameling was deze Mack Bulldog, met de kenmerkende kolenkitneus.

Denemarken 2

Chevrolet 1937

Denemarken was zo'n vijftig jaar geleden een eldorado voor liefhebbers van oude auto's, de belasting op de aanschaf van nieuwe voitures was zo hoog dat men min of meer gedwongen was zich te blijven voortbewegen in vooroorlogse wagens. Er werd ook weinig gesloopt. Ik herinner me een aantal kassen iets ten zuiden van Kopenhagen met een grote hoeveelheid oude Amerikanen. Mijn 1938 Chevrolet cabriolet kwam uit Sdr. Hygum in Jutland, had een verkeerde carburateur, maar een jaar later vond ik, rijdend in de inmiddels gerestaureerde auto, de goede op een sloperij ergens in de buurt van Viborg. Ik mocht de carburateur van de motor van een op de sloperij staande auto halen en gratis meenemen.

Nog altijd heb ik een grote hoeveelheid foto's uit die tijd, want ik keek mijn ogen uit, het was alsof ik eind jaren zestig terug was in mijn jeugd, vlak na de oorlog, toen in ons land het wagenpark ook overwegend nog vooroorlogs was.

Denemarken

Rondneuzend in een Deense tweedehandsboekenzaak vond ik veertig jaar geleden bovenstaand boekje: een Deens handboek soldaat. en alhoewel ik de taal niet meester ben, kan ik lezend de meeste dingen wel begrijpen. Zo weet ik dat Deense soldaten in 1935 om de tien dagen hun soldij ontvingen: op de 1ste, de 11de en de 21ste van de maand, en dat ze eerste vijf maanden vijftig øre per dag verdienden en daarna 65 øre.

Wie een beetje zijn best doet is in staat Deens te lezen. Ik citeer:

"Saa langt Danmarks Historie gaar tilbage, har Danskerne været et fri Folk under en fri Konge. De har talt Dansk og levet efter de Love, Konge og Folk fandt stemmende med Landets Tarv, og Dannebrogs røde Dug met det hvide Kors har i over 700 Aar været det Mærke, om hvilket de har samlet sig."

(Zo ver de Deense geschiedenis teruggaat zijn de Denen een vrij volk onder een vrije koning geweest. Ze hebben Deens gesproken en geleefd met wetten, koning en volk overeenstemmend met het landsbelang en Dannebrogs (Deense vlag) rode doek met het witte kruis is meer dan 700 jaar het waarmerk waaronder ze zich verzameld hebben.)

Aan dat vrije volk onder een vrije koning kwam in 1940 een eind, daarom verbaast me een kaart achterin, waarop precies omschreven staat waar de verschillende garnizoenen zijn. Ik weet dat het om een kaart in vredestijd handelt, maar toch, hebben de Denen (net als de Nederlanders) de Duitse bezetting niet zien aankomen?

Klas

Merkwaardig toch dat wanneer ik op zoek ben naar een trechterje om een stoommachinetje te vullen een tekening vind en dat wanneer ik op zoek naar een snoertje om een batterijtje op te laden uiteindelijk het trechtertje vind. Het snoertje blijft onvindbaar, maar er duikt wel een zeker vijftig oude foto van mijn klas aan de Geurt Volkersschool aan de Mient in Den Haag op. Het is een eerste klas en ik probeer me de namen van mijn leerlingen te herinneren. Dat valt niet mee. Ik kom niet verder dan vier namen: Lydia Japin, René van der Molen, Olga Zwerver en Len Verberne.

1210

Gister naar het Haags Openbaar Vervoer Museum voor twee korte rondritten, de eerste naar Kraayenstein (Loosduinen), de tweede naar Madurodam, beide keren met PCC 1210. Het moet voor de trambestuurders van destijds een vreemde ervaring zijn geweest dat ze op de PCC's van handbediening op vloerbediening, als bij een auto, overgingen.

Napier Bentley

Napier Bentley

Het gebeurde na de Eerste Wereldoorlog veelvuldig: men nam het chassis van een vooroorlogse zware auto en bouwde er een vliegtuigmotor, want die waren er in de dumps toch in grote getale, in. Het fraaiste voorbeeld is Chitty Bang Bang (overigens niets te maken met de film uit 1968 met Dick Van Dyke in de hoofdrol) van graaf Zboborowski. Zboborowski bouwde een aantal auto's met vliegtuigmotoren, de eerste op basis van een Mercedeschassis met een 23 liter Maybachvliegtuigmotor. Er zouden er nog drie volgen.

Chitty Bang Bang 1

In 1968 bouwde David Llewellyn oorspronkelijk in een Sunbeamchassis, maar later in een achtliter Bentleychassis uit 1929, een 24-liter Napier Sea Lion W12-vliegtuigmotor. De wagen is losjes gebaseerd op de vooroorlogse Napier-Railton (kleine foto links), ontworpen door Reid Railton en gebouwd voor John Cobb, die er heel wat wereldrecords mee brak. De Napier Bentley, inmiddels in handen van Chris Williams, wordt nog regelmatig gereden.

Napier Bentley